آلیاژ فرانسوی (Alliage) یا همجوشه، مخلوط یا محلول جامد فلزی متشکل از یک فلز اصلی که آن را فلز پایه میگویند با یک یا چند عنصر فلزی یا غیرفلزی است. به زبان ساده، آلیاژ، ترکیبی از یک فلز با یک یا چند عنصر دیگر است. برای مثال فولاد، آلیاژ آهن با کربن است.
آلیاژ معمولاً خواصی متفاوت از عناصر تشکیل دهنده خود دارد. بسته به میزان همگنی در اختلاط عناصر، همجوشه میتواند تک فاز یا چند فازی باشد. هدف از همجوشهسازی، تغییر و بهبود خواص ماده مانند چقرمگی، استحکام، سختی و غیرهست. ویژگیهای فیزیکی همجوشه با نمودار فازی توصیف میشود.
معمولاً همجوشهها بر اساس درصد وزنی عناصر موجودشان گزارش میشوند. بر اساس تعداد عناصر، همجوشه را دوتایی، سهتایی و غیره مینامند. برای بیان یک همجوشه مشخص با دامنه متغیر از درصد عناصر، اصطلاح سیستم بکار میرود. مثلاً، فولاد سیستم آلیاژی دوتایی از آهن و کربن است که در این سیستم آلیاژی دامنه کربن بین ۰٫۰۲ تا ۲٫۱۴ درصد قابلتغییر است.
به محلول جامدی که حداقل یکی از اجزای آنها فلز بوده و خواص فیزیکی و شیمیایی فلزی داشته باشند، آلیاژ فلزی و به محلولهای جامدی که حداقل یکی از اجزای آنها سرامیکی بوده و خواص سرامیکی داشته باشند، آلیاژ سرامیکی گفته میشود.
در برخی از آلیاژها پس از آمیخته شدن عناصر تشکیل دهنده آلیاژ، خواص تمام عناصر تشکیلدهنده در آلیاژ تشکیل شده مشاهده میشود. درست مانند حل شدن نمک در آب، یکی از عناصر در دیگری فقط حل میشود. اما در برخی از آلیاژها، فلزها چنان در هم میآمیزند که آرایش ذرات آنها دگرگون شده و یک ترکیب شیمیایی به دست میآید. آلیاژها از ذرات بسیار کوچکی تشکیل شدهاند. برخی از این ذرات به هم میپیوندند و مجموعههایی پدیدمیآورند که به آنها دانه گفته میشود. اندازه این دانهها در خواص بعدی آلیاژها بسیار تاثیرگذارند. همچنین اندازه دانهها به عواملی همچون میزان حرارت داده شده به مواد تشکیلدهنده و سرعت سرد کردن آنها بستگی دارد؛ در حقیقت هرچه مواد را سریعتر سرد کنیم، اندازه دانهها ریزتر میشود. به این ترتیب، ریزی و درشتی دانهها، در خواص بعدی آلیاژها تأثیرگذار است و از راه تنظیم میزان حرارت داده شده و سرعت سرد کردن میتوان خواص مورد نظر را در آلیاژ ایجاد کرد. بیشتر آلیاژها از فلزات تشکیلدهندهشان سختترند. به همین دلیل از شکلپذیری کمتری برخوردارند. همینطور بیشتر آلیاژها در دمایی کمتر از دمای ذوب فلزات تشکیلدهنده ذوب میشوند و رسانایی الکتریکی ضعیفتری دارند.
جدول زیر انواع آلیاژهای تولیدی این شرکت میباشد و همچنین کاربرد آنها نیز در جدول آمده است:
کد | نوع آلیاژ ASTM |
درصد ترکیبات |
معادل UNS |
سختی برینل HB |
مدول الاستیکه (GPA) |
انقباض مدل سازی |
استحکام کششی (MPA) |
وزن مخصوص |
موارد مصرفی معمول |
B101 | الومینیوم برنز B148-9A |
CuFe3Al9 | C95200 | ۱۲۵ | ۱۰۵ | ۲۰-۲۱ | ۵۵۰ | ۷.۶۴ | چرخ دنده ها، چرخ جلزونهای تحت شار، بوشها، پمپ های مجاور اسید، راهنمای شیر، پیچ و ماهک، شاتون و بازویی |
B102 | الومینیوم برنز B148-9B |
CuFe1Al10 | C95300 | ۱۳۰ | ۱۱۰ | ۲۰-۲۱ | ۵۵۰ | ۷.۴۵ | قطعات پمپهای هیدرولیک، مهره ها، پروانه و پوسته پمپ، پیچ انتقال مواد |
B103 | نیکل آلومینیوم B148-9C |
CuFe4Ni4Al11 | C95500 | ۱۸۰ | ۱۱۰ | ۲۰-۲۱ | ۶۲۰ | ۷.۵۳ | ضد جرفه، پیچ انتقال مواد، چرخ دنده های اره صابونی، قالبهای ریجه، بوش لولایی، روش راهنما |
B104 | نیکل آلومینیوم B148-9D |
CuFe5Ni5Al15 | – | ۲۳۰ | ۱۱۰ | ۲۱-۲۲ | ۶۲۰ | ۷.۵ | مقاومات سایشی بسیار بالا، چه ساخت ماتریس برای کشش ورق |
B105 | الومینیوم سیلیکون برنز B148-9E |
CuSi2Al7 | C95600 | ۱۴۰ | ۱۰۵ | ۱۹-۲۰ | ۵۱۵ | ۷.۶۹ | انواع مهره، واشرهای پرکن، پوسته های پمپ، تجهیزات دریایی |
B106 | سیلیکون برنز B271 |
CuSn4Si4 | C87200 | ۸۵ | ۱۰۵ | ۱۸-۱۹ | ۳۸۰ | ۸.۳۶ | قطعات پمپ، صنایع کاعذ، پوسته های پمپ و شیرالات، بوشهای با دور کم |
B107 | سیلیکون برنج B271 |
CuZn14, Si4 | C87500 | ۱۳۴ | ۱۰۶ | ۱۸-۱۹ | ۴۶۰ | ۸.۲۸ | بوشهای با دور کم، انواع پروانه ها، شیرها و پمپ ها و پوسته های پمپ |
B108 | منگنز برنز آلومینیوم B584 |
CuZn24Fe3Al5Mn4 | C86200 | ۱۸۰ | ۱۰۵ | ۲۰-۲۱ | ۳۴۵ | ۷.۹ | صنایع کشتی سازی، مهره های بزرگ انتقال نیرو، پمپ خا، مقاوم به خوردگی و سایش |
B109 | فسفر برنز قلع و سرب ۵۵۵ |
CuSn5Zn5Pb5 | C83600 | ۶۰ | ۸۳ | ۱۷-۱۸ | ۲۵۵ | ۸.۸۳ | برنزی با مصارف صنعتی زیاد، یاتاقان های کف گرد شیر الات، بوش های دور کم |
B110 | فسفر برنز قلع و سرب | CuSn7Zn5Pb6 | C83700 | ۶۰ | ۹۲ | ۱۷-۱۸ | ۲۴۰ | ۸.۶ | بوش های مخصوص دستگاه تزریق پلاستیک، یاتاقانهای کف گرد سبک |
B111 | فسفر برنز قلع و سرب B144-3C |
CuSn5ZnPb9 | C93500 | ۶۰ | ۱۰۰ | ۱۴-۱۵ | ۲۲۰ | ۸.۸۷ | بوش و یاتاقان های با دور متوسط، بوش های دستگاه تزریق، بوش پمپ های شناور و بوش های پرس صربه ای |
B112 | فسفر برنز قلع و سرب B144-3A |
CuSn10Pb10 | C93700 | ۶۰ | – | ۱۴-۱۵ | ۲۴۰ | ۸.۹۵ | بوش و یاتاقان های با دور زیاد، یاتاقان های ک گرد، صنایع نود سیمان، بوش های پرسف صنایع لاستیک، کاغذ و گچ |
B113 | فسفر برنز قلع و سرب B144-3D |
CuSn7Pb15 | C93800 | ۵۵ | ۷۲ | ۱۴-۱۵ | ۲۰۵ | ۹.۲۵ | نوعی برنز سربی جهت دستگاه های پرس و نورد و حفاری با دور بالا و فشار بوش های مخروطی سنگین شکن |
B114 | فسفر برنز قلع و سرب بالا B144-3E |
CuSn5Pb25 | C94300 | ۴۸ | ۷۲ | ۱۱-۱۲ | ۱۸۵ | ۹.۲۹ | نوعی برنز سربی نرم با خاصیت لغزندگی سایش بسیار کم، جهت ماشین های راه سازی |
B115 | فسفر برنز قلع و سرب بالا | CuSn7Pb20 | C94500 | ۵۰ | ۷۲ | ۱۱-۱۲ | ۱۷۰ | ۹.۴ | یاتاقان ها و بوش های با دور بالا و بار متوسط در ساخت قطعات سنگ شکن، بوش های استنتریک |
B116 | فسفر برنز قلع B-22 |
CuSn10n2 | C90500 | ۷۵ | ۱۰۵ | ۱۵-۱۶ | ۳۱۰ | ۸.۷۲ | فسفر برنزی برای مصارف عمومی، چرخ حلزون تسمه، گاید پروانه، پوسته های پمپ |
B117 | فسفر برنز قلع B-30 |
CuSn11 | C90700 | ۸۰ | ۱۰۵ | ۱۵-۱۶ | ۳۰۵ | ۸.۷۷ | نوعی برنز مناسب جهت جرخ دنده، بوش و یاتاقان با سرعت کم |
B118 | فسفر برنز قلع نیکل AMPCO-172 |
CuSn12Ni1.5 | C91700 | ۸۵ | ۱۰۵ | ۱۵-۱۶ | ۳۰۵ | ۸.۷۵ | مهره های انتقال نیرو، چرخ دنده و حلزون های کوچک و بزرگ با بار سنگین، چرخ زنجیر، مارپیچ |
B119 | برنز نیکل SB-584 |
CuSn4Pb4Zn8Ni2.5 | C97600 | ۸۰ | ۱۳۰ | ۱۱-۱۲ | ۳۱۰ | ۸.۹ | غذایی، پتروشیمی، لبنیات مقاوم در برابر خوردگی شیمیایی، صنایع |
B120 | برنز نیکل B-584 |
CuSn5Pb1.5Zn2Ni2.5 | C97800 | ۱۳۰ | ۱۳۰ | ۱۱-۱۲ | ۳۸۰ | ۸.۸۶ | مقاوم در برابر آب شور دریا، اسیدهای خوراکی دستگاه های آب شیرین کن، مقاوم در برابر خوردگی شیمیایی، صنایع لبنی |
B121 | مس ریختگیCa811 | Cu99.7Ag0.3 | C81100 | ۴۴ | ۱۱۵ | ۱۵-۱۶ | ۱۷۰ | ۸.۹۴ | مس ریختگی جهت هدایت الکتریکی، گیره های الکترود تسمه های هدایت برق |
B122 | برنج زرد B111 |
Cu60Zn40 | C28000 | ۸۵ | – | ۱۷-۱۸ | ۳۰۵ | ۸.۳۹ | نوع برنج خوش تراش با مقاومت سایشی بالا در صنایع دریایی و نایع فولاد کاربرد بیشتری دارد |
B123 | برنج زرد سرب دار CA854 |
CuZn29PbSn | C85400 | ۵۰ | – | ۱۷-۱۸ | ۲۳۵ | ۸.۴۵ | برنجی خوش تراش با مقاومت سایشی متوسط که قابلیت جوشکاری داشته و بیشتر جهت ساخت اتصالات و شیرالات کاربرد دارد |